خسارات جانی و مالی گرما در کشور

تب تند تابستان امسال از دهه سوم خردادماه برخی استان‌ها را فراگرفت تا گرمای هوا علاوه بر خسارات جانی و مالی، مشکلاتی را برای اهالی برخی مناطق کشور به همراه داشته باشد.
به گزارش جهان نيوز، «قطعی و کاهش فشار آب»، «نوسان برق»، « گرمازدگی»، «آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع» و .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. تنها بخشی از سرتیتر اخباری است که این روزها به روند گرمای هوا در برخی استان‌های کشور پیوند زده می‌شود.
هرچند که از آغاز فصل تابستان در کشورمان چند روزی می‌گذرد اما گرمای تابستانی از هفته‌های پایانی خردادماه به استان‌های مختلف سر زده بود. این گرمای کم‌سابقه در برخی استان‌ها روزه‌داری رمضان امسال را سخت کرد و حتی ساعت برنامه راهپیمایی روز قدس و نماز عید فطر را نیز جلو انداخت.
همچنین در برخی استان‌های کشور شاهد افزایش مصرف برق بوده‌ایم به‌طوری‌که اوج مصرف برق در استان سمنان ۵۰ روز زودتر از پیک مصرف در سال ۹۵ ثبت شد.
حوادثی نیز در برخی استان‌ها رخ داد، به‌طوری‌که در شهرستان کرج گرمای بالای هوا و جاری شدن بنزین سبب بروز آتش‌سوزی در یک پمپ‌بنزین شد که هم خسارات مالی داشت و هم مصدوم برجای گذاشت.
افزایش آتش‌سوزی در جنگل‌ها، مراتع، مزارع و باغات نیز از دیگر رهاوردهای گرمای هوا در برخی استان‌ها بود که با آغاز فصل تابستان به نظر می‌رسد استمرار داشته باشد و همین امر موجب صدور اطلاعیه‌هایی از سوی سازمان‌ها و نهادهای مسئول ازجمله سازمان حفاظت محیط‌زیست شد.
به‌رغم اینکه طی هفته‌های اخیر گرمای هوا در شرق و جنوب کشور رکوردهایی را ثبت کرده بود سازمان هواشناسی از گرم شدن هوا در نیمه غربی کشور هم خبر داده است.
در اطلاعیه‌ای که از سوی این سازمان منتشرشده آمده است: به اطلاع می‌رساند طی روزهای دوشنبه تا پنجشنبه روند تدریجی افزایش دما بین ۴ تا ۷ درجه در استان‌های واقع در جنوب غرب، غرب و شمال غرب پیش‌بینی می‌شود.لذا توصیه می‌شود جهت مدیریت در مصرف بهینه انرژی اقدامات لازم به عمل آید.
همچنین در سه روز آینده به سبب وزش باد شدید همراه با گردوخاک، کاهش دید افقی و کاهش کیفیت هوا در شرق کشور به‌ویژه منطقه زابل پیش‌بینی می‌شود.
وزیر نیرو نیز اواخر خردادماه در اظهار نظری گفته بود که به دلیل افزایش دمای هوا در برخی شهرهای کشور میزان مصرف برق از پیک تابستان گذشته تاکنون، ۱۰ درصد افزایش داشته است.
اصفهان، از حادثه در پالایشگاه تا افت فشار آب
گرمای هوا در استان‌های دیگر هم حوادثی رقم زد. ساعت ۱۱ صبح روز ۵ تیرماه ۱۳۹۶ براثر گرمای هوا، گوگردهای دپو شده(یکی از محصولات پالایشگاه) در محوطه رو باز، دچار خودسوزی شد که این حادثه تعدادی مصدوم برجای گذاشت.
مسئولان پتروشیمی اصفهان اعلام کردند که براثر اصطکاک لودر با هوای گرم زمین، میزانی از گوگردها آتش می‌گیرد که این حادثه مصدوم به همراه داشته است.
اما مشکلات ناشی از گرمای هوا در اصفهان تنها به حوادثی ازاین‌دست محدود نشد، سخنگوی شرکت آب و فاضلاب اصفهان گفت: در روزهای با گرمای بالای ۳۷ درجه سانتی‌گراد، افت شدید فشار آب را در اصفهان خواهیم داشت.
سید اکبر بنی طبا اظهار داشت: خط قرمز ما جیره‌بندی آب است و افت شدید فشار آب در روزهایی که دمای هوا بالای ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، خواهیم داشت.
بنی طبا تصریح کرد: اوج مشکلات و کمبود فشار آب از هفته اول تیر تا نیمه مردادماه است و در محدوده ۴۵ روز انجام می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در روزهای خیلی گرم افت فشار آب را در تمام سطح شهر اصفهان خواهیم داشت چراکه شبکه آب و فاضلاب هوشمند است.
ایلام؛ استمرار گرمای هوا
در استان ایلام نیز برخی شهرستان‌های مرزی طی دو هفته روزهای گرمی را سپری کردند به‌طوری‌که راهپیمایی روز قدس در این شهرستان‌ها زودتر از سایر نقاط کشور یعنی ۹ و نیم صبح شروع شد.
اما پیش‌بینی‌های هواشناسی نیز از استمرار گرمای هوا در این استان خبر می‌دهد. مطابق اعلام هواشناسی گرمای سوزان در روز چهارشنبه در مناطق گرمسیر استان و ثبت دمای ۵۰ درجه و مناطق سردسیر استان بیش از ۴۰درجه پیش‌بینی‌شده است.
گرمای شدید هوا در حالی استان ایلام را فرامی‌گیرد که مصرف آب در استان افزایش‌یافته است، طبق اعلام مسئولان آب و فاضلاب شهری ایلام از ابتدای امسال تاکنون به نسبت دوره مشابه سال گذشته مصرف آب هفت درصد افزایش‌یافته است.
مسئولان به مردم استان ایلام توصیه کرده‌اند که در مصرف حامل‌های انرژی صرفه‌جویی و از روشن کردن آتش در جنگل‌ها پرهیز کنند.
بوشهر؛ افزایش چشمگیر مصرف برق
استان بوشهر هم با توجه به اینکه در منطقه گرم و خشک کشور واقع‌شده است در فصل تابستان علاوه بر گرمای شدید هوا، رطوبت نیز در نقاط مختلف این استان افزایش می‌یابد که شرایط طاقت‌فرسایی را ایجاد کرده است.
چند روزی از آغاز فصل تابستان نگذشته اما بیشتر از یک ماه است که گرما و رطوبت فصل تابستان بر استان بوشهر چیره شده است و فضای کاملاً تابستانی را در این استان شاهد هستیم.
کارشناس هواشناسی استان بوشهر اظهار داشت: در روزهای اخیر گرمای استان بوشهر به‌شدت افزایش‌یافته است و این موضوع را در روزهای آینده نیز شاهد خواهیم بود.
پیام مساعدی اضافه کرد: با استقرار یک الگوی تابستانه در روزهای اخیردر سطح استان، دمای هوا افزایش‌یافته و شاهد وزش بادهای گرم در استان هستیم.
وی ادامه داد: دمای برخی از نقاط استان بوشهر در روزهای اخیر به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسیده است.
اما با افزایش میزان گرما، استفاده از وسایل سرمایشی نیز در نقاط مختلف استان افزایش‌یافته و این موضوع باعث افزایش چشمگیر مصرف برق استان شده است.
اهالی استان بوشهر برای غلبه بر گرما به‌صورت هم‌زمان از چند کولرگازی استفاده می‌کنند و با توجه به مصرف بالای برق در کولرهای گازی، مصرف برق در استان افزایش چشمگیری یافته است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان بوشهر گفت: متوسط سرانه مصرف برق در سطح کشور دو هزار و ۸۰۰ کیلووات ساعت در سال است و سرانه برق مصرفی در استان بوشهر ۱۰ هزار و ۶۲۹ کیلووات ساعت در سال است.
امرالله پاراد با اشاره به اینکه بوشهری‌ها تقریباً چهار برابر متوسط کشوری برق مصرف می‌کنند، ادامه داد: استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان رکورددار مصرف برق در سطح کشور هستند.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان بوشهر بیان کرد: سال گذشته شاهد همکاری ادارات استان بوشهر برای تغییر در ساعت کاری بودیم و این موضوع باعث شد تا مشکلاتمان کاهش یابد.
پاراد ادامه داد: امسال نیز انتظار داریم ساعت کاری ادارات در ماه‌های تیر و مرداد تغییر کند تا شاهد کاهش مصرف برق در ساعت اوج مصرف باشیم که این مهم نیازمند همکاری همه‌جانبه است.
وی زمان پیک بار و اوج مصرف در استان بوشهر را بین ساعت ۱۳ تا ۱۵ عنوان کرد و افزود: اگر از ساعت ۱۳ ادارات تعطیل شود، مشکلی درزمینهٔ تأمین برق نخواهیم داشت.
مدیرکل هواشناسی استان بوشهر هم از تداوم وزش بادهای گرم در سطح استان خبر داده و گفته است: دمای هوای استان بوشهر به بیش از ۵۰ درجه رسید.
خراسان جنوبی، گرمای بی‌سابقه
علیرضا خندان‌رو مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی هم با اشاره به گرمای شدید هوای خراسان جنوبی در چندین روز اخیر بیان کرد: این گرما در طول ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
وی با بیان اینکه طی چند روز گذشته دمای هوای بیرجند و فردوس به ۴۳ درجه سانتی‌گراد رسیده بود، گفت: همچنین شهرستان طبس به گرمای ۴۸ درجه سانتی‌گراد، قاین ۴۰ درجه سانتی‌گراد و سرایان ۴۴ درجه سانتی‌گراد رسیده بود.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی با بیان اینکه این استان گرمای بی‌سابقه‌ای را به خود دیده است، گفت: این گرما به دلیل هم‌زمانی دو الگو زودتر از موعود در پایان فصل بهار رخ‌داده است.
اما گرمای هوا در خراسان جنوبی تأثیر خود را بر روند مصرف آب و برق نیز گذاشته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان جنوبی با اشاره به گرمای زیاد هوا و مصرف زیاد آب در ایام تابستان، اظهار داشت: برای پایداری جریان آب باید ژنراتورها و برق اضطراری در تأسیسات ایجاد شود.
خوزستان، از کاهش ساعت کاری ادارات تا خسارت به شبکه برق
اما خوزستانی‌ها که معمولاً به گرمای هوا عادت دارند نیز این روزها از افزایش دمای هوا در این استان می‌گویند؛ مشکلی که حتی ساکنان یکی از خوابگاه‌های دخترانه اهواز را به ستوه آورد.
طی هفته گذشته بر اساس اعلام استانداری خوزستان و به علت گرمای شدید در این استان، فعالیت دستگاه‌های دولتی تا ساعت ۱۲ اعلام شد.
این تصمیم در پی افزایش دمای هوا به بیش از ۴۹ درجه سانتی‌گراد و برای رفاه حال شهروندان و صرفه‌جویی در مصرف انرژی گرفته شد تا با پیشنهاد ستاد بحران استان و موافقت استاندار خوزستان ساعت اداری در همه شهرهای استان برای بانک‌ها ، ادارات و دستگاه‌های اجرایی (به‌جز مراکز عملیاتی، خدماتی، امدادی، بهداشتی و درمانی بیمارستان‌ها و مراکز آتش‌نشانی) از روز یکشنبه مورخ ۲۸ خردادماه تا چهارشنبه مورخ ۳۱ خردادماه ساعت ۱۲ اعلام شود.
گرمای هوا در خوزستان حوادث دیگری را نیز به همراه داشت به‌طوری‌که طی هفته‌های گذشته به علت گرمای زیاد و مصرف بالای برق، ترانس‌های بخشی از اهواز آتش گرفتند تا مردم شب را بدون برق و بدون کولر به سر کنند.
شرکت توزیع نیروی برق اهواز در این خصوص اعلام کرد: براثر افزایش میزان بار شبکه برق در اثر مصرف بیش‌ازاندازه مشترکین در ساعت پیک یا اوج مصرف که در اهواز، شاهد افزایش بیش‌ازپیش مصرف و در نتیجه بالا رفتن بار شبکه شده و این امر موجب آسیب به تجهیزات منصوبه در ایستگاه تغذیه‌کننده مناطقی همچون باهنر، مستغلات، ۱۰۰ دستگاه، ۲۵۴ دستگاه، نبوت، رسالت، ایثار، منازل ترابری، ستایش، صادقیه، منازل راه کربلا، سپیدار، شهروند، فاز ۲، فاز ۵ پاداد، مهدیس شده و خساراتی را به وجود آورد.
اما مدیرکل هواشناسی استان خوزستان از رسیدن دمای برخی شهرهای استان در هفته گذشته به ۵۰ درجه سانتی‌گراد خبر داد.
مدیرکل هواشناسی استان خوزستان عنوان کرد: همچنین به علت شرایط پیش‌آمده، صرفه‌جویی در مصرف آب و برق به‌ویژه در ساعات اوج مصرف، اجتناب از ترددهای غیرضروری در حوالی ظهر تا اوایل غروب برای جلوگیری از گرمازدگی و آبیاری مزارع در اوایل صبح یا اوایل شب به مردم و کشاورزان توصیه می‌شود.
سیستان، گرمای هوا جان گرفت
اما یکی از استان‌هایی که طی هفته‌های اخیر به دنبال گرمای بی‌سابقه هوا با مشکلات جدی مواجه شده استان سیستان و بلوچستان است.
دوم تیرماه سال جاری کارشناس هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: دمای هوا در این روز در زاهدان به حدود ۴۴ درجه رسید که رکورد جدیدی در بیشینه دمای این شهر طی ۶۹ سال گذشته است.
علی ملاشاهی با اشاره به اینکه دمای شهر زاهدان به ۴۳.۴ درجه سانتی‌گراد رسیده است، اظهار داشت: این دما در حالی امروز به ثبت رسید که بیشترین دمای ثبت‌شده در ایستگاه زاهدان در آمار بلندمدت ۴۳ درجه بوده است.
وی گفت: نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی افزایش شیب فشاری را در شرق کشور نشان می‌دهد از همین رو تا پایان هفته در شمال استان به‌ویژه منطقه سیستان تشدید سرعت بادهای ۱۲۰ روزه، خیزش گردوخاک و کاهش دید پیش‌بینی می‌شود.
اما گرمای هوا در سیستان و بلوچستان جان هم گرفت تا طی هفته‌های گذشته رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر از مرگ دو نوجوان براثر گرمای شدید هوا و تشنگی خبر دهد.
محمود رضا ناصح اظهار داشت: پنج نوجوان اهل روستای «مسکوتان» از توابع شهرستان فنوج که به منطقه «جلگه» و روستای «چاه جنگی خان» رفته بودند، در مسیر برگشت به علت نقص فنی خودرو در مسیر گرفتار می‌شوند.
وی افزود: پس‌ازاین حادثه سه نوجوان حدوداً ۱۳ ساله از این جمع به‌صورت پیاده به‌طرف روستای «مسکوتان» حرکت می‌کنند که متأسفانه در راه برگشت به دلیل گرمای شدید هوا و تشنگی دو نفر از آن‌ها جان خود را از دست می‌دهند.
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر ادامه داد: اما خوشبختانه نفر سوم با کمک اهالی منطقه به مرکز درمانی «مسکوتان» انتقال داده می‌شود.
گرمای هوا در سیستان و بلوچستان مشکلات دیگری نیز در پی داشت که موجب دستور رئیس‌جمهور و سفر وزیر نیرو به این استان نیز شد.
قطعی آب در بسیاری از نقاط شهری استان سیستان و بلوچستان در فصل تابستان موضوع جدیدی نیست اما اوضاع زمانی بغرنج‌تر می‌شود که این قطعی آب به مدت طولانی باشد.
اما ظاهراً به دلایل مختلف در نقاط مختلف استان سیستان و بلوچستان این قطعی آب همچنان ادامه دارد و نکته جالب‌تر اینکه مسئولان نیز هرچه تلاش می‌کنند نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود. از همین رو تعدادی از شهروندان سیستان و بلوچستان از شهرهای مختلف در این خصوص گلایه‌های بسیاری را داشتند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گرمای هوا و نوسانات در خطوط انتقال برق اختصاصی تصفیه‌خانه آب را از دلایل قطعی آب طی هفته‌های گذشته اعلام کرد.
کرمان، دمای هوا ۶۰ درجه‌ای شد
در استان کرمان نیز گرمای هوا مشکلات متعددی را به وجود آورده است به‌طوری‌که حتی گرمای هوا باعث شد نماز عید فطر در استان کرمان نیم ساعت زودتر از سال‌های گذشته برگزار شود.
در ابتدای هفته جاری افزایش بی‌سابقه دمای هوا در شرق استان کرمان موجب افزایش موارد گرمازدگی شد به‌طوری‌که تنها در ریگان ده‌ها نفر روانه مراکز درمانی شدند و حالت آماده‌باش به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.
این روزها دمای شهرستان‌های جنوبی و شرقی استان کرمان به‌صورت بی‌سابقه‌ای افزایش داشته است که موجب بروز مشکلات متعدد برای مردم شده است.
داستان تغییر اقلیم گسترده در استان کرمان در پهنه شرقی و جنوبی تشدید شده است درحالی‌که نخستین روزهای تابستان را سپری می‌کنیم گزارش‌های محلی از نزدیک شدن درجه دمای هوا به ۶۰ درجه حکایت دارد و مسئولان محلی دمای این روزهای برخی از شهرستان‌های کرمان را نزدیک به ۵۶ درجه اعلام کرده‌اند.
افزایش دمای هوا موجب صدمه جدی به محصولات کشاورزی شده است و درصد تبخیر منابع آبی منطقه نیز افزایش چشمگیر یافته است بطوریکه در جنوب کرمان پیش‌بینی شده است باتلاق بین‌المللی جازموریان طی دو ماه آینده با خشکی کامل مواجه می‌شود.
اما در شرق استان کرمان که یکی از محروم‌ترین مناطق استان کرمان محسوب می‌شود و کمترین برخورداری از زیرساخت‌ها و خدمات را در مقایسه با سایر مناطق استان و حتی کشور دارد افزایش گرمای هوا به همراه افزایش طوفان‌های شن و ریزگردها زندگی مردم را مختل کرده است.
طبق پیش‌بینی هواشناسی ریگان طی روزهای پیش رو نیز با رویه افزایش دما و وزش بادهای شدید مواجه خواهد بود که همین امر موجب تشدید پدیده ریزگردها خواهد شد.
طی روزهای گذشته در حالی به گفته فرماندار ریگان دمای هوا به ۵۶ درجه رسیده است که مردم محلی به‌خصوص در روستاهای دورافتاده دمای هوا را نزدیک ۶۰ درجه اعلام می‌کنند.
فرماندار ریگان اظهار داشت: طی سال جاری شاهد افزایش نسبی متوسط دمای هوا در این شهرستان هستیم این در حالی است که ریزگردها نیز بارها شهر را فراگرفته‌اند.
وی با اشاره به آماده‌باش در شهرستان برای اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با تبعات افزایش دمای هوا و ریزگردها گفت: به همه نیروهای بهداشتی و درمانی و مراکز موجود در شهرستان اعلام آماده‌باش شده است.
وی ادامه داد: افزایش دمای هوا منجر به افزایش استفاده از وسایل سرمایشی در شهرستان شده که همین امر افت ولتاژ برق و کاهش فشار آب به دنبال داشته است.
یک شهروند ریگانی هم بیان کرد: اکثر مردم ریگان در سال‌های اخیر دچار بیماری‌های تنفسی شده‌اند، در حالت عادی هم در این هوای گرم نمی‌توان نفس کشید، حالا آسمان هم سیاه و تیره شده و بر روی زمین خاک می‌بارد.
گرمای هوای یزد در رقابت با اهواز
گرچه با گرم شدن کره زمین، پدیده گرما ظاهراً دیگر منحصر به استان‌های کویری نظیر یزد نیست و تقریباً همه نقاط کشور گرمای طاقت‌فرسا را تحمل می‌کنند، اما گرمای خشک یزد و تابش مستقیم نور خورشید، داغی این منطقه را دوچندان کرده است.
روزهای بلند و طولانی، گرمای هوا، تابش شدید نور خورشید که سیم‌کشی داخل خودروهای پارک شده در خیابان‌ها را ذوب می‌کند. گرچه با گرم شدن کره زمین، پدیده گرما ظاهراً دیگر منحصر به استان‌های کویری نظیر یزد نیست و تقریباً همه نقاط کشور گرمای طاقت‌فرسا را تحمل می‌کنند، اما گرمای خشک یزد و تابش مستقیم نور خورشید، داغی این منطقه را دوچندان کرده است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان یزد گفت: همه‌ساله بیشترین میزان مصرف برق از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریورماه به دلیل استفاده از سیستم سرمایشی افزوده می‌شود و در استان یزد اوج این مصرف در ماه‌های تیر و مرداد است.
این مسئول یادآور شد: آمارها نشان می‌دهد میزان مصرف برق استان یزد نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۴ درصد رشد داشته است.
وی با بیان اینکه هر یک درجه افزایش دما، حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ مگاوات به پیک بار کشور می‌افزاید، خاطرنشان کرد: شهروندان با پرهیز از مصرف لوازم پرمصرف در ساعات یاد شده و انتقال آن به ساعات اولیه صبح، نقش قابل‌توجهی را در کاهش مصرف می‌توانند داشته باشند.
صحتی استفاده از دور کند کولرهای آبی و بهره‌گیری از ترموستات در کنترل آن را توصیه کرد و گفت: سیستم‌های سرمایشی حدود ۳۰ درصد از کل مصرف برق کشور را شامل می‌شود.
منبع: مهر

منبع: جهان نيوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jahannews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جهان نيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۸۲۰۲۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رشد اقتصادی پایدار در صنعت نفت با بهینه‌سازی مصرف انرژی

صنعت نفت همواره بیشترین نقش را در تحقق رشد اقتصادی ایران داشته است. بااین‌حال، برای آنکه این رشد بتواند مستمر و پایدار باشد، باید افزون بر افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز، طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهره‌وری در این صنعت با تکیه بر توان مردمی و بخش خصوصی در اولویت قرار گیرد.

به گزارش شانا، صنعت نفت یکی از گران‌ترین صنایع در جهان به‌ شمار می‌رود و انجام طرح‌های توسعه‌ای در این صنعت پرهزینه است، تا آنجا که اجرای یک طرح متوسط در بالادستی به سرمایه‌گذاری بیش از ۵ میلیارد دلار نیاز دارد. بنابراین اغلب کشورهای نفتی برای اجرای پروژه‌های خود استفاده از سرمایه‌های خارجی یا ظرفیت بخش خصوصی و مردمی را در دستور کار می‌گذارند و با توجه به آنکه بازگشت سرمایه در صنعت نفت مطلوب است، در اغلب موارد نیز موفق می‌شوند.

در ایران نیز با وجود ادامه تحریم‌های نفتی، مزیت صنعت نفت آن‌چنان بالاست که این صنعت توانسته است بیشترین جذب سرمایه‌ خارجی در دولت سیزدهم را به خود اختصاص دهد.

درواقع، وزارت نفت در دولت سیزدهم با فعال‌کردن دیپلماسی انرژی با کشورهای همسو، از شرق آسیا گرفته تا سواحل دریای کارائیب، توانسته است ظرفیت تولید نفت را احیا کند و صادرات و درآمدهای نفتی را توسعه دهد.  

مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با شانا با اشاره به اینکه در دولت سیزدهم شاهد تحول دیپلماسی انرژی بوده‌ایم، گفت: با فعال‌شدن دیپلماسی انرژی در وزارت نفت، شاهد افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، بازارسازی‌های جدید نفتی، مشارکت در اجرای طرح‌های صنعت نفت، جلوگیری از خام‌فروشی و... هستیم.

وی تأکید کرد: افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، افزون بر تأمین مالی اجرای پروژه‌های نفتی، به ورود تکنولوژی نیز کمک خواهد کرد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه به دلیل محدودبودن بودجه دولت، استفاده از سرمایه‌های مردمی نیز در کنار توان بخش خصوصی می‌تواند به‌ کار گرفته شود، افزود: توسعه طرح‌های اقتصادی در کشور بدون تکیه بر بودجه دولتی، مدل موفقی است و این اقدام‌ها نقشی جدی در رشد اقتصادی و جهش تولید کشور خواهد داشت.  

هاشم‌زاده تحقق رشد بخش نفت و گاز در سال گذشته را شامل دو عامل رشد تولید و رشد بهره‌وری دانست و ادامه داد: افزون بر رشد تولید نفت خام، سال گذشته شاهد رشد بهینه‌سازی و بهره‌وری در این صنعت بودیم که به تحقق رشد اقتصادی کمک کرده است. درمجموع، نتیجه این اقدام‌ها خود را در افزایش درآمدهای ارزی و توسعه صادرات نمایان می‌کند.

وی با اشاره به اینکه اکنون ۱.۵ میلیون بشکه ظرفیت برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها در کشور وجود دارد، گفت: اگر با بازارسازی‌های بین‌المللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با تکمیل طرح ساخت پتروپالایشگاه‌ها، امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشت.

مشروح گفت‌وگو با مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی را در ادامه می‌خوانید.   

مهم‌ترین تحول در حوزه انرژی با روی کار آمدن دولت سیزدهم از نگاه شما چه بوده است؟

یکی از مسائل مهم در دولت سیزدهم، تحولات در حوزه انرژی بوده و دیپلماسی انرژی به سمت‌وسویی حرکت کرده است که بازارسازی‌های تازه در صنعت نفت محقق شده و مشارکت‌های خوبی در طرح‌های صنعت نفت جذب شده است.

در این زمینه، توسعه پالایشگاه‌های فراسرزمینی و صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشورهای آمریکای جنوبی فعال شده است و نیز توسعه این اقدام‌ها در کشورهای ازبکستان و سوریه در حال پیگیری است تا با ظرفیت‌سازی‌های جدید، فروش و صادرات نفت ایران افزایش یابد. این یک نوع بازارسازی است که ابتکار انجام آن در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفت.

اگر با بازارسازی‌های بین‌المللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با اتمام ساخت پتروپالایشگاه‌ها امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشتاقدام مهم دیگر در حوزه انرژی که در دولت سیزدهم انجام شد، جذب مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی در توسعه میدان‌های نفت و گاز، انجام پروژه‌های بالادست این صنعت و توسعه زنجیره‌ ارزش است؛ به‌ویژه طرح پتروپالایشگاه شهید سلیمانی و دیگر طرح‌های پالایشی که افزون بر جلوگیری از خام‌فروشی، به تأمین امنیت انرژی و سوخت مورد نیاز کشور کمک خواهد کرد.

دولت سیزدهم در جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز پیشگام بوده و در این میان صنعت نفت بخش قابل ملاحظه‌ای از سرمایه خارجی را به خود اختصاص داده است. آیا این دولت در جذب سرمایه‌های داخل کشور نیز موفق عمل کرده است؟

در دولت سیزدهم، در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت ایران، شاهد سرمایه‌گذاری کشورهای همسو به‌ویژه در بخش بالادست بودیم. از جمله آن کشورها می‌توان به چین و روسیه اشاره کرد که در بالادست صنعت نفت ایران ورود کردند. افزون بر تأمین مالی اجرای پروژه‌های نفتی، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در کشور به ورود تکنولوژی نیز کمک خواهد کرد.

نکته مهم آن است که تمرکز در اجرای طرح‌های نفتی، توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز است و جذب این سرمایه‌ها به افزایش تولید نفت و گاز ایران از این میدان‌ها منجر خواهد شد.

با توجه به اهمیت بهره‌برداری از مخازن مشترک نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه، به‌طور مشخص در میدان مشترک آزادگان افزون بر سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذاری داخلی نیز در دستور کار است و از اعتبارات بانک‌های داخلی در قالب یک کنسرسیوم استفاده خواهد شد.

استفاده از سرمایه‌های مردمی نیز در کنار توان بخش خصوصی می‌تواند به‌ کار گرفته شود؛ زیرا بودجه دولت محدود است و توسعه طرح‌های اقتصادی در کشور بدون تکیه بر بودجه دولتی، مدل موفقی است و این اقدام‌ها نقشی جدی در رشد اقتصادی و جهش تولید کشور خواهد داشت.  

رشد بخش نفت در سال گذشته بیشترین تأثیر را بر رشد اقتصادی کشور داشته است. این رشد در کدام بخش‌های صنعت نفت محقق شده است؟

رشد بخش نفت در سال ۱۴۰۲ در دو بخش محقق شده است: در بخش اول رشد تولید را در صنعت نفت داشتیم که به افزایش صادرات نفت و درآمدهای حاصل از آن انجامید. از آن جمله می‌توان به کاهش سوزاندن گازهای همراه، بهبود وضع تولید نفت و گاز در کشور و توسعه میدان‌های مشترک و مستقل اشاره کرد. اکنون ظرفیت روزانه تولید نفت خام به مرز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسیده است. میزان تولید گاز طبیعی نیز یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد می‌شود.

دربخش دوم نیز شاهد رشد بهینه‌سازی و بهره‌وری در این صنعت بودیم که به تحقق رشد اقتصادی کمک کرده است. درمجموع نتیجه این اقدام‌ها در افزایش درآمدهای ارزی و توسعه صادرات نمایان می‌شود.

نکته مهم آن است که افزایش تولید نفت اگر با جذب سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، پایدار خواهد بود؛ زیرا از ظرفیت ایجادشده در زمان غیر اوج‌ مصرف می‌توان برای توسعه صادرات و بازارهای صادراتی استفاده کرد و در زمستان برای حل ناترازی انرژی کشور از آن بهره برد.  

از سوی دیگر، بازارسازی‌های انجام‌شده برای صادرات نفت خام نشان می‌دهد ایران می‌تواند تولید خود را تا ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد؛ زیرا افزون بر بازارسازی‌های بین‌المللی، با توجه به اجرای طرح‌های جدید پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی در کشور، نیاز داخلی به نفت و گاز در حال افزایش است.

با توجه به شرایط فعلی، آیا رشد اقتصادی بخش نفت در سال‌های آینده نیز می‌تواند ادامه‌دار باشد؟

سقف تولید نفت ایران در زمان اجرای برجام ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بود، اما این ظرفیت در دولت قبل، با خروج آمریکا از برجام به‌شدت کاهش یافت و صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران محدود شد.

با هدف بازیابی ظرفیت تولید نفت در کشور، بازارسازی در دولت سیزدهم فراتر از بازارهای سنتی ایران بوده و  بازارسازی‌های جدیدی نیز صورت گرفته است. از آن جمله می‌توان به حضور ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی مانند پالایشگاه الپالیتو در ونزوئلا و یک پالایشگاه دیگر در این کشور اشاره کرد که ظرفیت ۵ برابری نسبت به پالایشگاه الپالیتو دارد. با احیای این پالایشگاه در کشور ونزوئلا در سال جاری، ایران می‌تواند روزانه تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت بیشتری صادر کند که به استمرار رشد تولید نفت خام و درنتیجه رشد اقتصادی این بخش کمک خواهد کرد.

اکنون ظرفیت روزانه تولید نفت خام به مرز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسیده است. مقدار تولید گاز طبیعی نیز یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد می‌شوداکنون امکان تولید نفت به همان اندازه زمان برجام در کشور وجود دارد و اگر بازار لازم برای فروش و صادرات ایجاد شود، به‌سرعت تولید افزایش می‌یابد؛ زیرا جذب سرمایه برای افزایش ظرفیت تولید در حال انجام است، بنابراین پیش‌شرط مهم در تحقق و ادامه رشد اقتصادی بخش نفت و گاز، احیای بازارهای سنتی و بازاریابی‌های جدید است.

شما به موضوع افزایش بهره‌وری در تحقق رشد اقتصادی اشاره کردید. این موضوع چگونه در رشد بخش نفت و گاز ایران اثرگذار است؟

رشد بهره‌وری این امکان را فراهم می‌کند که با وجود ثابت‌ماندن ظرفیت تولید، و از محل صرفه‌جویی در مصرف انرژی، صادرات و درآمدهای ارزی افزایش یابد که اثر مستقیمی بر رشد اقتصادی کشور دارد.

بااین‌حال، در بهره‌وری انرژی در کشور مشکل داریم و امسال تمرکز دولت، به‌ویژه وزارت نفت، در بحث بهره‌وری انرژی باید مشارکت مردم باشد.

همچنین می‌توان از ظرفیت بخش خصوصی به‌ویژه در بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری تولید با هدف ازدیاد برداشت، و جلوگیری از هدررفت گاز در خطوط انتقال، جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه و... استفاده کرد که همه این موارد می‌تواند به رشد بهره‌وری کمک کند.

با توجه به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی، دولت باید محور اصلی برای ادامه‌داربودن رشد اقتصادی نفت و گاز را تقویت و افزایش بهره‌وری قرار دهد تا رشد اقتصادی پارسال در این بخش تکرار شود. البته وزارت نفت دولت سیزدهم اقدام‌های مثبتی برای ایجاد بازار بهینه‌سازی انجام داده است که می‌توان به عرضه گواهی صرفه‌جویی گاز در بورس انرژی اشاره کرد.

نکته مهم آن است که در صورت مشارکت بیشتر مردم درجهت جذب سرمایه‌گذاری و حضور بخش خصوصی، با کاهش هدررفت انرژی، رشد اقتصادی بخش نفت و گاز محقق خواهد شد. درواقع تکرار رشدهای درخشان نفت و گاز در ایران قابل دسترسی است، اما بستگی به سیاست‌گذاری‌ها در این بخش دارد.

برای جلوگیری از خام‌فروشی و تکمیل زنجیره‌ ارزش در این صنعت با هدف افزایش بهره‌وری، کدام اقدام را مؤثر می‌دانید؟

استفاده از ظرفیت مینی‌ریفاینری‌ها (واحدهای کوچک پالایشی) می‌تواند به کاهش خام‌فروشی در کشور کمک کند.

موضوع دیگر، بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها در کشور است. قانون احداث پتروپالایشگاه‌ها از سال ۱۳۹۸با قانون تنفس خوراک و با هدف توسعه زنجیره‌ ارزش صنعت نفت وارد مرحله‌ای تازه شد.

البته درعمل تا دولت سیزدهم اقدامی عملی در این زمینه نشد و اکنون نیز احداث این واحدها باید شتاب بیشتری بگیرد. نکته مهم آن است که عمده فناوری پتروپالایشگاه‌ها در اختیار کشور چین است و می‌توانیم با تهاتر نفت با فناوری، توسعه پتروپالایشگاه‌ها را سرعت دهیم؛ زیرا براساس قانون برنامه هفتم توسعه، امکان تهاتر ۱۵۰ هزار بشکه نفت با تجهیزات و فناوری پتروپالایشگاه‌ها وجود دارد.  

اهمیت این موضوع آنجاست که احداث پتروپالایشگاه‌ها مهم‌ترین راهکار برای رسیدن به زنجیره کامل ارزش در صنعت نفت است تا افزون بر تولید فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی را نیز تولید و وارد بازار مصرف کنند و از این راه سود بیشتری به‌ دست آورند.

اکنون سهم محصولات پالایشی و سوختی از نفت خام و میعانات گازی در کشور بسیار بیشتر از محصولات پتروشیمی است و این در حالی است که محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی شاخه بزرگ‌تر، جدی‌تر، متنوع‌تر و غیرقابل تحریم‌تری در صنعت نفت هستند و ساخت پتروپالایشگاه می‌تواند در این زمینه اثرگذار باشد.

۱.۵ میلیون بشکه ظرفیت برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها در کشور وجود دارد؛ بنابراین اگر با بازارسازی‌های بین‌المللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با تکمیل ساخت پتروپالایشگاه‌ها، امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشت.